Jonathan Coe: "De Britse regering weet dat Brexit een fout was, maar ze is bang om die terug te draaien."

Jonathan Coe was in Duitsland voor een promotietour voor zijn nieuwste boek toen de wereld tot stilstand kwam en wij allemaal thuis zaten vanwege de pandemie. Van stad tot stad werd alles steeds dichter en werd het steeds moeilijker om te bewegen. En op dat moment stelden ze hem, met alle Duitsers waarmee ze spraken, maar twee vragen: Waarom keurden de Engelsen de Brexit goed en waarom stemden ze op iemand als Boris Johnson? "Ik was het uiteindelijk zat om geen antwoord te hebben, omdat het niet iets was dat in twee zinnen beantwoord kon worden. Er speelden meerdere factoren mee. Dus besloot ik een roman te schrijven waarin ik terug in de tijd kon gaan en kon kijken hoe ik de historische redenen voor die beslissing kon uitleggen," vertelde Coe aan ABC.

Dit is de motivatie achter zijn uitstekende nieuwste roman, 'Bournville' (Anagrama), een tragikomische benadering van de recente geschiedenis van Groot-Brittannië, gebaseerd op zeven sleutelmomenten uit de laatste 75 jaar, van 8 mei 1945, VE Day , tot de uitbraak van Covid. Tussendoor vonden de kroning van koningin Elizabeth II, de overwinning tijdens het WK voetbal in 1966 en het overlijden en de begrafenis van prinses Diana plaats. "Ik denk dat we de essentie van Engeland kunnen samenvatten in vier punten: oorlog, monarchie, voetbal en James Bond. Daar zit wel een kern van waarheid in. Vier van de hoofdstukken gaan over de monarchie en veel mensen vragen me waarom ik er zo in geïnteresseerd ben, terwijl het me helemaal niet interesseert. Het dient alleen om de tijd stil te zetten en de Engelsen op dat moment vast te leggen', aldus de auteur van 'Menudo repartido'

De schrijver was in zijn hoofd bezig met het opbouwen van de structuur van zijn roman, toen Covid uitbrak. Voor een seconde stopten alle ideeën die hij had, net zoals de wereld stopte. Drie maanden later stierf haar moeder aan een ziekte en ze zag hoe verdriet, woede en de behoefte om te huilen haar roman beheersten. Ik zag dat de hoofdpersoon van de roman door dezelfde tijdlijn ging als mijn moeder, en ik besloot mijn hoofdpersoon op haar te baseren. "Het was een manier om bij haar te blijven, om haar aanwezig te houden, ook al was ze er niet meer", zegt Coe.

Zo werd Mary Lamb geboren, een van de meest innemende en bijzondere personages die Coe ooit heeft geschreven. Via zijn leven en de levens van zijn kinderen en kleinkinderen zullen we zien hoe de Engelsen van generatie op generatie zijn veranderd. "Mijn familie was misschien niet 100 procent zoals de Lambs, maar de sfeer van die tijd, de omgeving en de interactie tussen de personages wel. Wij behoorden ook tot degenen die niet rechtstreeks zeiden wat we voelden en misbruik maakten van list en ironie", zegt Coe, de meest Engelse van de Engelsen.

Uiteraard was hij niet meer aanwezig toen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd gevierd, maar hij herinnert zich wel de meeste momenten die hij heeft uitgekozen. "Het beeld van al mijn familieleden die rond de tv zaten te kijken naar de WK-finale, is iets wat ik nog steeds koester. Het was een bevrijdend moment, een monumentale uitbarsting van vreugde, die diepe indruk maakt op degenen die het meemaakten," zei Coe.

Deze 'Bournville' maakt deel uit van een reeks recente romans die Coe heeft samengesteld onder de naam 'Unquietude'. Hieronder vallen onder andere 'Expo 58' en 'Mr. Wilder en I' zijn satirische verkenningen van het hedendaagse Engeland. De waarheid is dat mijn geest orde zoekt en dat ik een beetje duizelig word van al die romans die ik overal om me heen heb liggen. Ik heb ze altijd verenigd in gemeenschappelijke elementen. Het helpt mij. Zodat ik mezelf niet herhaal. "Tien jaar geleden dacht ik dat ik geen ideeën meer had, maar nu ben ik weer helemaal op krachten", zegt Coe, die net een metaliteraire roman in Engeland heeft gepubliceerd en alweer bezig is met het schrijven van een nieuwe. "Ik ben erg benieuwd hoe het Spaanse publiek zal reageren op deze meer experimentele roman", zegt hij.

Hoewel hij al een roman over Brexit schreef, 'The Heart of England' (Anagrama) , heeft hij nog steeds geen antwoord op de vraag waarom Engeland voor Brexit heeft gestemd. Dezelfde redenen die Amerikanen ertoe brachten op Trump te stemmen, brachten de Engelsen ertoe voor Brexit te stemmen. Vandaag de dag weet iedereen dat het een vergissing was, en als de stemming opnieuw zou plaatsvinden, zou het niet gebeuren. "Nu zien we door Trumps daden dat we naar Europa moeten kijken voor bondgenoten, en niet naar de Verenigde Staten", zegt Coe.

Wat wel zeker is, is dat een herhaling van de stemming niet succesvol zou zijn. "Laten we eens kijken. De jongeren die de afgelopen tien jaar stemrecht hebben gekregen, zijn tegen de afsluiting. En de ouderen die verlangden naar het idee van een Brits Rijk, zijn al dood", zegt hij.

Wat Coe altijd bijblijft is zijn gevoel voor humor . De roman zit vol met kleine details die het verhaal luchtiger maken en het hart verwarmen. "Slechts één van mijn romans bevat geen humoristische elementen, 'The Rain Before It Falls', en ik denk dat het beter was geweest als ik er wat humor in had gestoken om de plot wat luchtiger te maken. Zo ben ik. Zo zijn we allemaal, een verzameling grappen." "Auteurs die geen humor aan hun romans toevoegen, zijn geen realisten, want het leven zit vol humor," zegt hij.

En hier is een voorbeeld. In een van de scènes in het boek, die zich afspeelt tijdens een bijeenkomst van de Europese Unie na de Tweede Wereldoorlog over de kwaliteit van chocolade, komt een Spaanse politicus voor met de naam... Jorge Herralde! Het is een bijzonder eerbetoon aan de legendarische Anagrama-redacteur die hem bij het Spaanse publiek introduceerde. De waarheid is dat ik een Spaanse naam nodig had en dit was de eerste Spaanse naam die ik kende. "Het was heel nuttig voor mij", merkt de Engelse schrijver op met een ironische toon.